Ulucami Mahallesi’nde yer alan Sıtkiye Sokağı, Domuz Alanı’na açılan Akropol yönündeki sokaklardan biri olan Kale Çeşmesi Sokak üzerinde ilerlendiğinde sağ tarafta kalıyor. Kale Mahallesi’nin genelinde olduğu gibi yokuşlu Sıtkiye Sokağı, dar ve kıvrımlı görüntüsüyle dikkat çekiyor. Arnavut kaldırımlı sokak boyunca ilerlendiğinde yol çatallanıp ikiye ayrılıyor; sağ taraftan, sonu Kültür Sokak’a ulaşan Sıtkiye Sokağı devam ederken solda Kılıçaslan Sokak başlıyor. Halk arasında ‘Kale’ olarak anılan Pergamon Akropolü’nün yamaçlarına en yakın sokaklarından biri olan Sıtkiye Sokağı’ndaki on dört hanede yaşam devam ederken dokuz evin boş, dört evin ise metruk durumda olduğu gözlemleniyor.
Sokaktaki evlerin önemli bir kısmının, içinde nar, incir, çınar, servi gibi çeşit çeşit ağaçların bulunduğu bahçeleri var. Akşamüstünden itibaren çocuk seslerinin çınladığı sokakta, özellikle kadınlar kapı önlerinde oturarak sohbet ediyorlar.
Sokakta yaşayanların önemli bir kısmı oturdukları evleri sonradan satın almış. Ekonomik durumları çok iyi olmayan ailelerin çoğu Yörük kökenli. Köyden kente göçüp buraya yerleşenlerin yanı sıra, aileden kalan evlerini yaşatmaya çalışanlar da, büyük şehir hayatından bunalıp farklı bir yaşam kurmayı deneyenler de var.
Hiçbir ticari işletmenin bulunmadığı sokakta yaşayanlar ufak tefek ihtiyaçlarını karşılamak için ya birkaç sokak ötedeki mahalle bakkalına ya da aşağılara inip İstiklal Meydanı bölgesindeki dükkânlara gitmek durumunda. Mahalleye de adını veren Ulu Camii, sokağa birkaç yüz metre uzaklıktaki tek İslami ibadet mekânı. Türkler’in yerleşmesinden önce Küçük Ayasofya Kilisesi olarak da bilinen yapı, Yıldırım Bayezid tarafından 1399 yılında camiye dönüştürülmüş. İzmir’de sultanların yaptırdığı ve ayakta kalan tek selatin camii olarak biliniyor. Yapımında Roma Dönemi’nden kalan antik taşların kullanıldığı cami 19. yüzyıl kayıtlarında yıkık dökük olarak tarif edilse de 1905 yılında Kaymakam Kemal Bey tarafından restore ettirilerek yeniden hizmete açılmış.
Sokağın eski sakinleri piknik için ‘Kale’nin alt kısımlarındaki çamlık alanı tercih ederken, at arabalarıyla Kozak Yaylası’na gidenler de oluyormuş. Sıcak su kaynaklarıyla bir zamanlar aktif olarak kullanılan ama şimdilerde Yortanlı Barajı sularının altında kalan Paşa Ilıcası (Antik Misya kenti Allianoi’nin hidroterapi merkezidir. Tüm itirazlara rağmen 2011 yılında baraj sularının altında bırakılmıştır.) ise tedavi olmak için kısa süreli gidilen yerlerdenmiş.
Yaklaşık yüz yıl öncesine kadar Bergamalı Rumlar’ın yaşadığı mahallenin merkezi olarak kabul edilen Domuz Alanı’na oldukça yakın konumdaki Sıtkiye Sokağı, özellikle giriş kısmında bölgenin tarihi yapısına uygun bir görünüme sahip.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 1
Ertuğrul Coşkun 1979, eşi Şükran Coşkun 1983, Bergama doğumlu. İkisi de lise mezunu olan çiftin 7 yaşındaki çocukları Fatma, 14 Eylül İlkokulu’nda okuyor. Ertuğrul Bey’in 2019’da vefat eden babası Ramazan Bey ile annesi Fatma Hanım’a ait olan iki evden birisinde kendileri, diğerinde ise anneleri Fatma Hanım yaşıyor. İki ev de tek avlu kapısından girilen bahçenin içinde yer alıyor. Mavi boyalı duvarlar evin dış cephesini diğer evlerden farklılaştırıyor. Ertuğrul Bey boya ve dekorasyon işleri yapıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 3
Yirmi yıl önce TEDAŞ’tan emekli olan Mümin Uncu, 1955 doğumlu. Yunanistan, İskeçe göçmeni bir ailenin çocuğu olan Mümin Bey, 1960 doğumlu eşi Hatice Hanım ile birlikte yaşıyor. Yıllardır şehir dışında çalışıp yaşayan yetişkin iki çocukları var. Mümin Bey’in çiftçilik yapmış babası Sıddık Bey’in mübadele sonrası yerleştirildiği evin dış kapısından aşağı doğru inildiğinde meyve ve çınar ağaçlarının bulunduğu bir bahçeye ulaşılıyor. Bahçedeki iç binanın önü ise asma yaprakları sayesinde kamelya görüntüsü almış. Mümin Bey ve Hatice Hanım neredeyse bütün günlerini asma altına yerleştirdikleri masa ve sandalyelerde geçiriyorlar. Mümin Bey sokaktaki komşuluktan ve yardımseverlikten çok memnun olduğunu söylüyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 4
Yedi yıldır bu evde yaşayan 1992 Bergama doğumlu İsa Akkula ile eşi 2001 Muş doğumlu Berivan Akkula, 2019’da evlenmişler. İsa Bey aslen Bergama’nın İneşir Köyü’nden ve Karayolları Bölge Müdürlüğü’nde çalışıyor. İsa Bey’in annesi Mevlüde Akkula ara sıra köyden gelip yanlarında kalıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 22
Nihat ve Resmiye Ordu’nun yaşadığı ev bahçeli ve tek katlı. Nihat Bey 80 yaşında. 20 yıl önce emekli olup Almanya’dan dönmüş ve çocukluğunun geçtiği bu eve yerleşmiş. Eşi Resmiye Hanım 75 yaşında. Sağlık problemleri nedeniyle evden pek ayrılmıyor. Akşamları evinin önünde komşularla oturup sohbet etmeyi çok sevdiğini söylüyor. Nihat Bey ise zamanının çoğunu kahvehanede arkadaşları ile geçiriyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 23
Mustafa ve Saadet Çelik çifti 3 çocukları ile birlikte bahçeli bir evde yaşıyorlar. 1979 yılında, Bergama’ya 47 km uzaklıktaki Yunt Dağı köylerinden Atçılar’da doğan Mustafa Bey yaşadıkları evi 2000 yılında satın almış. Sebahattin (d. 2006), Bahattin (d. 2007) ve Seçil (d. 2019) isimli çocuklarıyla birlikte beş kişilik ailesini geçindirmek için servis şoförlüğü, eşi Saadet Hanım ise kendi evlerinin işlerini yapıyor. Mustafa Bey iki dönemdir mahalle muhtarlığına aday olmuş ama son seçimleri 5 oyla kaybetmiş. Sokağın genç sakinlerinden olan çift, güler yüzlü tavırlarıyla ve neşeli çocuklarıyla sokağa güzel bir enerji yayıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 26
Fatma Kocadayılar, Kaleardıcı Köyü’nde doğmuş. 76 yaşındaki Fatma Hanım 56 senedir bu evde yaşıyor. Eşi Kurtuluş Mahallesi’nden olan Fatma Hanım, mahalleye gelin gelmiş. Birkaç yıl kirada kaldıktan sonra evlerini, köydeki tarlayı satıp, oğulları üç aylıkken satın almışlar. Mahalledeki çamların temiz havasının verdiği huzuru hiçbir yerde bulamayan Fatma Hanım sokaktaki komşuluk ilişkilerini sevdiğini söylüyor. Evlerine taşındıkları dönemde tüm evlerin dolu ve sokağın cıvıl cıvıl olduğunu hatırlıyor. Gençken tarlalarda rençberlik yapan Fatma Hanım’ın Bergamalı olan eşi Saffet Bey de işçilik yaparak geçimlerini sağlıyormuş. Kamyonlara yük indirip bindirme işi yapan eşi aslen Samsunluymuş ve 2018 yılında vefat etmiş. Fatma Hanım’ın kızı Münevver Hanım da Bergama’da yaşıyor fakat oğlu Zafer babasının memleketinde hayatına devam ediyormuş. Fatma Hanım gençliğinde çok yoksulluk çektiklerini ve çocuklarını okutamadıkları için halen üzüldüğünü söylüyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 30
Gözde Özbek, 1988, Balıkesir doğumlu. 2010 yılında İngilizce öğretmeni olarak geldiği Bergama’da evlenmiş ve bir çocuk sahibi olmuş. Şu sıralarda Mualla Ersezgin Ortaokulu’nda görevli olan Gözde Hanım bu evi kardeşi Gamze Ertürk ile birlikte satın almış. Gamze Hanım Boğaziçi Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği mezunu ve mesleğini İstanbul’da sürdürüyor. Aynı zamanda müzik çalışmalarını amatörlükten profesyonelliğe evriltme aşamasında.
Gözde Hanım Bergama’da yaşadığı dönemde tarihi dokusu ve doğal yapısından etkilendiği Kale Mahallesi’nde kız kardeşiyle birlikte aldıkları ev oldukça bakımsız olduğu için ev ciddi bir tadilat gerektirince ebeveynleri Özden ve İsmail Yılmaz da devreye girmiş. Tadilat işleriyle çoğunlukla Özden Hanım ve İsmail Bey ilgileniyor. Çocuklarına yakın olma fırsatını kaçırmayan anne baba, bizzat çalışarak bu tarihi evi ve bahçesini yeniden ayağa kaldırmak için büyük çaba sarf ediyorlar. Aslında bürokratik, ekonomik ve fiziksel anlamda ne kadar zor bir işe girdiklerini önceden tahmin edememişler. Ama bu işler onları ne kadar yorsa da üretmenin keyfini, çalışmalarının karşılığını görme hazzını doyasıya yaşıyorlar. Heyecanı gözlerinden okunan Özden Hanım, evin eski özelliklerini ve tasarım çizgilerini korumanın önemine dikkat çekiyor. Restorasyon işlemi için belediyeden izin alınmasının ardından, proje çizdirilmiş ve Anıtlar Genel Müdürlüğü’nün izni ile restorasyon süreci başlamış. Evin ayağa kaldırılması için bir yandan ustalar çalışırken bir yandan da bütün aile işin ucundan tutmuş. Gerektiğinde taş taşımışlar, gerektiğinde boya yapmışlar; sürecin her anında kendi emeklerinin olması gerektiğini düşünmüşler. Aylardır evin içinde yaptıkları çalışmalara rağmen henüz mahalleli tarafından tam kabullenilmediklerini söylüyorlar. Buna karşın aile, son derece sıcakkanlı ve yardımsever davranarak ama mesafelerini de koruyarak mahalleliyle kaynaşmaya çalışıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 34
Ladin Armanlarlı, 1992 Bergama doğumlu. Mavi çerçeveli pencereleri, küçük bahçesi ve beyaz boyalı duvarlarıyla dedesine ait evde yalnız yaşıyor. 12 yaşındayken ailesi Ayvalık’a taşınan Ladin Hanım, Bergama’ya 2019 yılında dönmüş. Tarihi Osmanlı Arastası’nda Çağdaş Ajans adında bir reklam ajansı açarak çalışmaya başlamış. Özel yaşamına müdahale edilmesi endişesinden dolayı mahalleli ile arasındaki mesafeyi korumaya çalışıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 38
Zeliha Abalı, 1975 yılında Çamoba köyünde doğmuş. Kale Mahallesi’ne 1998 yılında, şu anda yaşadığı tek katlı beyaz badanalı evi satın alıp yerleşmişler. Eşi Rafet Bey 2010 yılında vefat edince kuaförlük yapan kızı Nebile ile birlikte yaşamaya başlamış. Beyin küçülmesi rahatsızlığı bulunan Zeliha Hanım, bacaklarını ve kollarını hareket ettirmekte zorlanıyor, bu yüzden yaşamını evin içinde sürdürüyor. Komşularla pek iletişimi yok, bütün ihtiyaçlarını kızı karşılıyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 42
Şükran Balaban, 1937 yılında Bergama köylerinden Kadıköy’de doğmuş. İlkokul mezunu olan Şükran Hanım babasından kalma iki katlı, yıkılmaya yüz tutmuş evin alt katındaki tek göz odasında yaşıyor. Gençliğinde kendi söyleyişiyle, güzelliğiyle nam salan Şükran Hanım, erken yaşta evlenmiş. Üç oğlu var. En büyük oğlu Kabakum’da yaşıyor. Evin üst katında ortanca oğlu Erdal ve eşi, alt katta ise küçük oğlu Hayrullah kalıyor. Hayrullah’ın eşi ve çocukları İzmir’de yaşıyor. O da abisi ile birlikte Bergama’da boyacılık yapıyor. Hafta sonları ailesinin yanına giderek özlem gideriyor.
1973’te küçük oğlunun doğumundan kısa bir süre sonra eşi Şükran Hanım’ı terk etmiş. Bir dönem İzmir’de hastabakıcılık ve kapıcılık gibi işler yaparak üç oğlunu büyüten Şükran Hanım 2000 yılında Bergama’ya, babadan kalma evine dönmüş. Mevlütlerde Yasin okuyarak ve hastaneden haber geldiğinde özellikle gece refakatçisi ihtiyacı olanlara hastabakıcılık yaparak elde ettiği gelirle yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Şükran Hanım, kimseye ihtiyaç duymadan ayaklarının üzerinde durdurduğu için kendinden gurur duyduğunu söylüyor.
SITKİYE SOKAĞI - NO: 46
1944 yılında Yerlitahtacı Köyü’nde doğan Yazgülü Dirik, hiç okula gitmemiş. Bergama’ya evlendikten sonra yerleşmiş. 1990 yılında Kale Çeşme Sokak’a dayalı bu iki katlı evini satın almışlar. Eşi İbrahim Bey, Sümerbank Bergama Tekstil Fabrikası’ndan emekli olduktan bir süre sonra vefat edince Yazgülü Hanım yalnız yaşamaya başlamış. Geçimini eşinden kalan maaşla sürdürüyor. Oğlu Doğan Bey, Dikili, Kabakum’da yaşıyor. 2000 yılında geçirdiği trafik kazasından dolayı Yazgülü Hanım’ın ayağında hala bir rahatsızlık var, bu yüzden evin sadece alt katını kullanıyor. Gençliğine olan özlemi gözlerinden okunan, eski günleri hasretle anan Yazgülü Hanım akşamları sokak ahalisiyle kapı önlerinde sohbet etmeyi çok seviyor.
