Arkeoloji Biliminde Fotoğraf Teknikleri Semineri

Aktüel Arkeoloji Dergisi Fotoğraf Editörü ve Çanakkale Pan Görsel Sanatlar Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nden emekli öğretim görevlisi, fotoğrafçı ve arkeolog Aykan Özener ile Sarı Denizaltı'da 'Arkeoloji Biliminde Fotoğraf Teknikleri' konusunda yapacağı söyleşide buluşuyoruz. Bu etkinlikte Özener, 35 yıllık birikim sonucu elde ettiği deneyimleri arkeoloji ve fotoğraf severlerle paylaşacak.

"Fotoğraf; arkeolojik eserlerin kayıt altına alınmasında, belgelenmesinde ve yayında kullanılarak tanıtılmasında büyük önem taşımaktadır.

Fotoğraf, arkeologlara, arşiv yapmayı sağlayacak, çizimlerin, ölçümlerin gerektiği, karmaşık durumlarla uğraşacak vakti olmadığı zamanlarda belgeleme amaçlı hizmet eder. Doğru bir teknik kullanılarak çekilmiş bir fotoğraf sayesinde, kazı alanını gezmeden de tanıyabilmeli, bir arkeolojik objeyi görmeden de doğru ölçü̈ ve biçiminde algılayabilmeliyiz. Bu zamana kadar edinilen tecrübelerle, bir takım arkeolojik fotoğraf çekim teknikleri geliştirilmiştir. Günümüz fotoğraf teknolojisinin desteğiyle birlikte bu konuda oldukça aşama kaydedilmiş ve fotoğraf artık günümüz kazılarının en önemli unsuru halini almıştır.

Özellikle kaçırılan eserlerin ispat edilmesi örneğinde görüldüğü̈ gibi, her arkeolojik eser ortaya çıkarıldıktan sonra veya müzelerimizde envantere alınma işlemi sırasında, teknik yönden mümkün olan en doğru biçimde fotoğraflanmalı.

Arkeoloji fotoğrafçılığında objeleri asıllarına en uygun haliyle belgelemek gerekir. Oysa reklâm fotoğrafçılığı veya sanat fotoğrafçılığı fotoğrafla oynar, bazen gözün gördüğünü̈ değil, görmek istediğini yaratmaya çalışır.

Bu seminer yukarıda bahsedilen doğru fotoğraflama tekniklerinden bahsederken, arkeoloji fotoğrafçılığının ilk yıllarını, arkeoloji fotoğrafçılığında gerekli olan materyalleri ve doğru ışık kullanımı gibi temel fotoğraf bilgilerini de içermektedir.

Aykan Özener

Arkeolog / Fotoğrafçı"

• Aykan Özener

1964 Balıkesir doğumludur. Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümünden mezun oldu. Yüksek Lisansını “Arkeoloji Biliminde Fotoğraf Teknikleri” adlı teziyle Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Bölümünde tamamladı. Fotoğraf çalışmalarına 1983 yılında başladı. 1987 yılında AFSAD’a (ANKARA FOTOGRAF SANATÇILARI DERNEĞİ ) üye olmasıyla fotoğrafta yeni arayışlar içerisine girdi.1987-1995 yıllarında AFSAD çatısı altında sürdürdüğü çalışmalarına bağımsız olarak devam etmektedir.

Kişisel sergiler açtı ve birçok karma sergiye katıldı. Fotoğrafları başta birçok kitap kapağında ve yayında olmak üzere kullanıldı.

Yazıları, kültür ve sanat dergilerinde yayınlandı. Seminerlere katıldı. İçeriğine inandığı yarışmalarda jüri görevlerinde bulundu.

2002-2007 yılları arasında 5 yıl arka arkaya Çanakkale Fotoğraf Festivali ni düzenledi.

TRT için 13 bölümden oluşan bir temel fotoğraf bilgisi dizisi gerçekleştirdi ve yine TRT için hazırlanan Sagalassos belgeseline yönetmenlik yaptı.

On yedi yıl Çanakkale Onsekiz Mart Üniversite’sin de fotoğraf üzerine dersler verdi. Aynı zamanda da yine Çanakkale’de kurduğu Pan Görsel Kültür Derneği’nin yönetim kurulu başkanıdır. Aktüel Arkeoloji Dergisi Fotoğraf Editörlüğünü yürütmektedir.

Arkeoloji alanında; öğrencilik yıllarında iki yıl boyunca Kelenderis kazılarında, ardından 2006-2015 yılları arasında Assos kazılarında çalıştı.

2006 yılından itibaren ise Prof.Dr.Beate Böchlendorf başkanlığında yürütülen “Troias Bölgesi Bizans Yerleşimleri” temalı yüzey araştırması ekibinde yer almaktadır.

Aktuel Arkeoloji Dergisi ekibinin bir parçası olarak, birçok bölgede arkeolojik eserlerin fotoğraf arşivinin oluşturulması için çalışmalar yürüttü. Halen bu ekibin bir parçası olarak ileriye dönük planlamalar yapmaktadır. Ülke genelinde Arkeoloji Fotoğrafçılığının önemini vurgulayan seminerler dizisi gerçekleştirdi ve halen sürdürmektedir.

Dünyadaki toplumsal, kültürel, siyasi çalkantılara duyarlı, bunlar üzerine kafa yoran bir kişilik. Ancak o duyduğu rahatsızlığı nevrotik tepkilerle ifade eden birisi olmak istemiyor. Fotoğraflarında yaşamın sade, deniz kokusu ve toprak kadar gerçek olan yönünü yansıtarak izleyeni yaşamın özüyle yüzleşmeye çağırıyor. Böylece yarattığı etkinin çok daha derin ve gerçek olduğuna inanıyor.

Türkiye’nin görsel hafızasının arşivlenmesi konusuna çok önem vermektedir. Bu konuda birçok yeni planla yolculuğuna devam etmektedir. Uzun zamandır dünya görüşü çerçevesinde oluşan felsefesi gereği fotoğraf disiplinini sanat olarak ele alan çalışmalar yerine, dokümantasyon aracı olarak kullanan çalışmalar üretmektedir. Foto-öykü ve kişisel belgesel yakın durduğu alanlardır.

Kendisine Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi’nde bir bölüm ayrılmıştır.